Kelgusidagi to‘lovlar hisobiga oldindan to‘lanadigan mablag‘. Zadatkadan farqli o‘laroq, avans bitim bo‘yicha majburiyatlarni ta'minlash vositasiga kirmaydi. Shu bilan birga, u jarima sanksiyalarini nazarda tutmaydi, shuning uchun har qanday vaqtda qaytarilishi yoki qaytarib berilishi mumkin.
Anderrayting
Banklar, sug‘urta kompaniyalari kabi moliyaviy muassasalar tomonidan ko‘rsatiladigan xizmatlar bo‘lib, moliyaviy zararlar yuzaga kelganida to‘lovlar kafolatlanadi.
Annuitet to’lovi
Bu qarzning barcha summasi va foizlari bitta katta miqdorda birlashtirilib, kredit muddati davomida teng qismlarga bo‘linadi. Natijada, har oy bankka bir xil miqdorda to‘lov amalga oshiriladi.
Androgogika
Kattalarni o‘qitish fanidir.
Ajratma devor (ichki devor)
Kvartirada yuk ko'tarmaydigan devor. Uni qayta rejalashtirish uchun olib tashlash mumkin.
Axborot xizmatlari
Ko‘chmas mulk bozorida buyurtmachining manfaatlarini ifodalovchi obyektlar haqida ma'lumot yig‘ish.
Almashish shartnomasi
Bu fuqarolik-huquqiy shartnoma turi bo‘lib, unda bir tomon boshqa tomonga ma’lum bir mulkni topshirish majburiyatini oladi, evaziga esa boshqa tomon birinchisiga teng qiymatdagi mulkni topshirishni o‘z zimmasiga oladi.
B
Bankrotlik
Yuridik shaxsning tovarlar, ishlar va xizmatlar uchun kreditorlar talablarini qondira olmasligi holati.
Baholovchi
Ko'chmas mulkni baholash va baholash hisobotini tayyorlash huquqiga ega bo'lgan malaka sertifikatiga ega bo'lgan mutaxassis (yuridik shaxs yoki yakka tartibdagi tadbirkor). Ushbu hujjat asosan ipoteka uchun obyektni tasdiqlash maqsadida ishlatiladi.
Beg‘araz shartnoma
Bir tomon ikkinchi tomonga mulkni pul mablag‘lari yoki boshqa to‘lov usullarisiz taqdim etishni majburiyat sifatida qabul qiladigan shartnomalar turi. Bunga hadya qilish shartnomasi, meros huquqi, xususiylashtirish, mulkni beg‘araz foydalanishga berish va boshqa shartnomalar kiradi.
Begonalashtirish
Mulkni boshqa shaxsga o'tkazish, mulkni tasarruf qilish usullaridan biri. Begonalashtirish to'lovli (sotib olish-sotish, almashtirish) yoki bepul (hadya qilish, xususiylashtirish) bo'lishi mumkin.
Birlamchi bozor («birlamchi uy-joy bozor»)
Yangi qurilayotgan uylar yoki yangi foydalanishga topshirilgan, hali yashovchi bo‘lmagan kvartiralar sotiladigan bozor.
«Bir yarim xona» («polutorka»)
Nisbatan katta maydonli, alohida oshxonasi bo‘lgan bir xonali kvartira. Ba'zan qo'shimcha nişa yoki kichik o'lchamli ikki xonali kvartiralar ham shunday ataladi.
Bitim
Fuqarolik huquqlari va majburiyatlarini o‘rnatishga, o‘zgartirishga yoki bekor qilishga qaratilgan huquqiy ahamiyatga ega harakat. Hujjatlar taraflar tomonidan tuzilgan shartnoma asosida tasdiqlanadi.
Bitim shakli
Bitim (shartnoma) qonuniy kuchga ega bo‘lishi uchun u mos kelishi lozim bo‘lgan talablar yig‘indisi.
Bitimning yoki obyektning yuridik tozaligi
Tekshiruv o‘tkazish orqali mulkka bo‘lgan mulk huquqi qonuniy ravishda olinganligi va obyektga hech qanday yuklama yoki cheklovlar qo‘yilmaganligi aniqlanadi.
BTI
Davlat tomonidan akkreditatsiya qilingan tashkilot bo‘lib, u ko‘chmas mulklar: xususiy va ko‘p qavatli uylar, yozgi uylar, kvartiralar, yer uchastkalari, bino va noturar joy fondi inshootlari haqida ma’lumot to‘plash va tizimlashtirish bilan shug‘ullanadi.
Bron
Obyektni mablag‘ yig‘ish, ipotekani tasdiqlash yoki buyurtmachining boshqa masalalarini hal qilish uchun zarur bo‘lgan vaqt davomida sotuvdan chiqarish. Odatda bron pullik bo‘lib, bu to‘lov qaytarilmaydi. Ammo og‘zaki kelishuvga ko‘ra bepul bron qilish holatlari ham uchraydi. Quruvchidan kvartirani bron qilish odatda bir necha kun yoki bir necha hafta muddatga amalga oshiriladi.
Bo‘lish joyi
Doimiy yashash joyi bo‘lmagan, vaqtinchalik yashab turiladigan uy-joy, shuningdek, davolash yoki dam olish muassasasi.
Bo‘linmas narsa
Bo‘linishi uning maqsadini o‘zgartirishga olib keladigan, asl holatini saqlab qolgan holda tabiiy shaklda bo‘lib bo‘lmaydigan narsa.
Broker
Ko‘chmas mulk sohasida, xususan, RED kompaniyasida broker — bu ko‘chmas mulk bo‘yicha tor ixtisoslashgan mutaxassisdir. Bu masala nafaqat imidj, balki strategik pozitsiyaga ham bog‘liq.
Klassik rieltorlardan farqli o‘laroq, broker odatda analitika va savdo bilan shug‘ullanadi. Mijozlarni jalb qilish, obyektlarni izlash va bitimning huquqiy tomonlari bilan kamdan-kam shug‘ullanadi.
Savdoga e'tibor qaratgani tufayli tajribali brokerlarning daromadi odatda klassik rieltorlarga qaraganda sezilarli darajada yuqori bo‘ladi.
Kasb bozordagi raqobat sharoitida tobora dolzarb bo‘lib bormoqda.
Biroq, huquqiy jihatdan broker ham rieltor hisoblanadi.
D
Devеlopеr
Ko‘chmas mulk ob’ektlarini yaratish orqali daromad oluvchi tashkilot yoki jismoniy shaxs. U quyidagi rollarni bajaradi: loyiha g‘oyasining muallifi, qurilish uchun yer uchastkasini xarid qiluvchi, ob’ektni loyihalashni tashkil etuvchi, loyihani moliyalashtiruvchi yoki zarur bo‘lganda investitsiyalarni jalb qiluvchi.
Davlat boji
Hujjatlar berish yoki huquqiy ahamiyatga ega bo‘lgan harakatlarni amalga oshirish uchun davlat foydasiga majburiy to‘lov.
Davlat turar-joy fondi
Bu fondga munitsipal turar-joy fondi, idoraviy turar-joy fondi va kommunal turar-joy fondi kiradi.
Devеlopmеnt
Bu ko‘chmas mulk ob’ektini yaratish jarayoni.
Differеntsial to’lov
Bu qarz kredit muddatiga bo‘linadi va foizlar har oy bankka qancha qarz qolganingizdan kelib chiqib qo‘shib boriladi. Natijada, kreditning dastlabki oylarda ko‘proq, oxirgi oylarda esa ancha kam to‘lanadi.
Dublikat
Yo‘qolgan hujjatning o‘rniga beriladigan va asl nusxasiga teng yuridik kuchga ega bo‘lgan ikkinchi nusxa. Dublikat berilgan paytdan boshlab yo‘qolgan asl nusxa haqiqiy emas deb hisoblanadi.
Davo muddati
Qonunchilik bilan belgilangan muddat bo‘lib, buzilgan huquqi bo‘yicha shaxs tomonidan sudda yoki boshqa yurisdiktsiya organida huquqni himoya qilish uchun da'vo arizasi kiritilishi mumkin.
Dastlabki sotib olish-sotish shartnomasi (PDKP)
Tomonlar kelishuviga ko‘ra, kelajakda mulkni topshirish bo‘yicha asosiy shartnoma belgilangan muddat va shartlar asosida tuziladi.
E
Evro, evrokvartira, evroplanirovka
Bunday kvartiralarda oshxona alohida xona sifatida ko‘zda tutilmaydi, balki mehmonxona bilan birlashtiriladi. Oshxona-mehmonxona odatda katta maydonga ega bo‘lib, uni zonalarga bo‘lish qulay. Evrokvartiralar narxi standart kvartiralarga nisbatan 15–30% arzonroq bo‘ladi.
Evro ikki xonali kvartira (Evrodvushka)
Katta oshxonali bir xonali kvartira. Bunday kvartiralarda bitta yotoqxona va oshxona bilan birlashtirilgan mehmonxona mavjud. Ular odatda bir xonali kvartira sifatida baholanadi (xonalar soniga qarab aniqlanadi).
Evrota'mir (evrostandart)
Bu shartli tushuncha bo‘lib, u uchun aniq standart va me’yorlar mavjud emas. Ushbu termin yuqori sifatli materiallar va zamonaviy texnologiyalar yordamida amalga oshirilgan ta'mirni ifodalash uchun ishlatiladi.
Erkin sotuv
Qarang: To‘g‘ridan-to‘g‘ri sotuv.
Eksklyuziv (ko‘chmas mulk agentligi bilan eksklyuziv shartnoma)
Mijoz va agentlik o‘rtasidagi shartnoma bo‘lib, unda mijozning boshqa rieltorlar bilan shunga o‘xshash shartnomalar tuzmaslik majburiyati va shartnoma predmeti bo‘lgan faoliyatga o‘xshash mustaqil faoliyatni amalga oshirishdan tiyilish sharti belgilangan.
Ekspilikatsiya
Texnik reja uchun tushuntirish bo‘lib, jadval shaklida berilgan. Unda barcha xonalarning maydonlari va ularning yashash yoki yordamchi xonalar bo‘lishi ko‘rsatiladi.
Erker
Binoning fasadidan tashqariga chiqib turgan, qisman yoki to‘liq shishalangan xonaning bir qismi.
Eskrou
Ikki ma’noda qo‘llaniladi:
Uch tomon — depozitor, benefisiar va eskrou-agent o‘rtasida tuziladigan mablag‘larni depozitga qo‘yish shartnomasi.
Maxsus shartli hisob, unda mablag‘lar ma’lum shartlar amalga oshgunga qadar yoki belgilangan majburiyatlar bajarilguncha saqlanadi.
F
Flipping
Rieltorlik faoliyatining bir turi bo‘lib, bunda kishi arzon narxda biror narsa (masalan, ko‘chmas mulk, avtomobil yoki boshqa aktivlar) sotib olib, uni yaxshilaydi yoki ta’mirlaydi va keyin yuqori narxda sotadi. Masalan, eski uy sotib olinib, ta’mirlanadi va yuqori narxda sotiladi.
Foyda oluvchi (benefitsiar)
Shartnoma yoki boshqa qonuniy asosga ko‘ra foyda ko‘ruvchi shaxs.
Fransuz balkoni
O‘zining alohida maydonchasiga ega bo‘lmagan balkon turi. Balkonni o‘rab turgan to‘siq tashqaridagi eshik oldida o‘rnatiladi.
G
Garov, garovdagi kvartira
Majburiyatlarni ta'minlash usuli bo‘lib, mulk va boshqa fuqarolik huquqlari obyektlari (puldan tashqari) garovga qo‘yiladi. Bu qarz yoki boshqa fuqarolik-huquqiy majburiyatlarni qoplashni kafolatlaydi. Garov ko‘chmas mulkka qo‘yilgan cheklov hisoblanadi va sotishdan oldin olib tashlanishi kerak.
Garov varaqasi
Bu nomlangan qimmatli qog‘oz bo‘lib, uning egasiga quyidagi huquqlarni beradi:
Garov bilan ta'minlangan pul majburiyatlari bo‘yicha to‘lovlarni olish huquqi.
Garov bilan yuklangan mulk ustidan garov huquqi.
Garovga qo’yuvchi
Uy-joy sotib olish uchun kredit (qarz, ssuda) oluvchi. Ko‘chmas mulk garovi (ipoteka shartnomasi) bo‘yicha shartnoma taraflaridan biri bo‘lib, ipoteka bilan ta'minlangan majburiyat bo‘yicha qarzdor hisoblanadi.
Garov egasi
Ko‘chmas mulk garovi (ipoteka shartnomasi) bo‘yicha shartnoma taraflaridan biri, ipoteka bilan ta'minlangan majburiyat bo‘yicha kreditor hisoblanadi.
GRRU, GRRU, O‘zbekiston Rieltorlarining Global Reytingi
Rieltorlarning kasbiy faoliyat sifati va samaradorligiga asoslangan reyting.
Gipotеza
Marketing va savdo sohasida — auditoriyaning ehtiyojlari, muammolari yoki mahsulot funksionalligi haqida taxmin/yashirin faraz.
H
Halol xaridor (dobrosovestniy priobretatel)
Bu mol-mulkni xarid qilganida, unga uchinchi shaxslarning huquqlari borligini bilmagan va bilish imkoniyati bo‘lmagan shaxs, agar boshqacha holat isbot qilinmasa.
Huquqni o'tkazish (perestupka, tsessiya)
Qurilishi davom etayotgan uydagi kvartirani uy foydalanishga topshirilishidan OLDIN sotish.
Huquq egasi (huquq sohibi)
Ko‘chmas mulk obyektlariga nisbatan huquqlarga ega bo‘lgan shaxs.
Huquqiy layoqatlilik
Jismoniy yoki yuridik shaxsning o‘z harakatlari bilan huquqlarni qo‘lga kiritishi yoki majburiyatlarni bajarishi hamda ular uchun javobgar bo‘lish qobiliyati.
Huquqni belgilovchi hujjatlar
Davlat organlari tomonidan berilgan va mulk obyektlariga egalik qilish huquqlari va majburiyatlarini tasdiqlovchi hujjatlar.
Huquqni tasdiqlovchi hujjat
Egalik huquqi mavjudligini tasdiqlovchi hujjat bo‘lib, odatda, huquqni belgilovchi hujjatlar asosida rasmiylashtiriladi.
I
Ijara
Mol-mulkni vaqtinchalik egalik qilish va foydalanish yoki faqat vaqtinchalik foydalanish uchun berish.
IBSh
Bu quruvchi va xaridor (ishtirokchi) o‘rtasidagi shartnoma. Unga ko‘ra, qurilish kompaniyasi xaridordan olingan mablag‘larni qurilish ishlari uchun ishlatishni va tayyor ko‘chmas mulkni mulk sifatida xaridorga topshirishni o‘z zimmasiga oladi.
Ijara beruvchi
Mol-mulk egasi bo‘lgan va uni shartnoma asosida vaqtinchalik foydalanish uchun taqdim etuvchi yuridik yoki jismoniy shaxs.
Ijara shartnomasi (dogovor nayma)
Bu shartnoma bo‘yicha yashash uchun mo‘ljallangan uy-joyning egasi yoki uning vakolatli shaxsi (ijaraga beruvchi) boshqa tomonga (ijarachi) belgilangan haq evaziga mulkni egalik qilish va undan foydalanish huquqini beradi.
Ishonchli boshqaruv
Bu munosabatlarda mulk egalari (boshqaruvni tashkil etuvchi) boshqa shaxsga (ishonchli boshqaruvchi) mulkni boshqarishni o‘zining yoki boshqa bir ko‘rsatilgan shaxs (foydalanuvchi) manfaatlari uchun topshiradi.
Ishonchnoma (doverennost)
Bu bir shaxs (ishonch beruvchi) tomonidan boshqa bir shaxsga (ishonchli vakilga) uchinchi shaxslar bilan vakillik qilish uchun yozma vakolatnoma berishdir.
Investor
Daromad olish maqsadida kapital taqdim etuvchi shaxs yoki tashkilot (shu jumladan, tijorat kompaniyasi, davlat va boshqalar). Investor tomonidan joylashtiriladigan kapital o‘z mablag‘i yoki qarz mablag‘i bo‘lishi mumkin.
Ikkinchi darajali bozor (ikkinchi daraja)
To‘liq qurilgan, tayyor uylardagi kvartiralar bo‘lib, ular uchun mulk huquqlari allaqachon rasmiylashtirilgan va yagona bazada ro‘yxatdan o‘tkazilgan. Shu sababli, bu kvartiralar uchun (birlamchi bozordan farqli ravishda) ro‘yxatdan o‘tkazilgan huquqlar haqida ma’lumotnoma olish mumkin.
Infratuzilma
Jamiyatning moddiy ishlab chiqarish va hayot faoliyatini ta'minlash uchun zarur bo‘lgan inshootlar, binolar, tizimlar va xizmatlar majmuasi.
Ipoteka
Garov egasi va garovga qo‘yuvchi o‘rtasidagi kelishuv. Garov egasi (bank tashkiloti) garovga qo‘yuvchiga (xaridorga) uy-joy sotib olish uchun mablag‘ beradi. Kredit to‘liq to‘lanmaguncha, mulk egasi sotib olingan ko‘chmas mulkni tasarruf etish huquqiga ega bo‘lmaydi.
Ixtisoslashgan uylar
Alohida fuqarolar toifalari uchun belgilangan tartib va sharoitlarda mo‘ljallangan uylar. Bunday uylar quyidagilarni o‘z ichiga oladi: yotoqxona, manevr uy-joy fondi, nogironlar, faxriylar va yolg‘iz qariyalar uchun uylar, bolalar uylar va boshqa maxsus mo‘ljallangan uylar.
J
Jarima
Qonun yoki shartnoma bilan belgilangan pul summasi, majburiyatni bajarmagan tomon to'lashi kerak. Jarima majburiyatlarni ta'minlash usullaridan biridir.
Jarima
Majburiyatlarni bajarishni kechiktirish holatida qo‘llaniladigan jarima turi. Odatda, jarima to‘lanishi kerak bo‘lgan summaning har bir kechikkan kuni uchun foizlarda (yoki foiz ulushlarida) belgilanadi.
K
Ko‘chmas mulk agentligi (KMА)
Ko‘chmas mulk operatsiyalarini (yashash joyi, tijorat ob'ektlari, yer uchastkalari va boshqalar) kuzatib boruvchi yuridik shaxs, ya'ni rieltorlik faoliyati bilan shug‘ullanuvchi tashkilot. Ma'nosi bo‘yicha sinonimlar: rieltorlik kompaniyasi, rieltorlik kontorasi, rieltorlik agentligi.
Ko‘chmas mulk
Yer uchastkalari, yer osti boyliklari, binolar, inshootlar, ko‘p yillik daraxtlar va yer bilan mustahkam bog‘liq boshqa mulk, ya’ni o‘z vazifasiga putur yetkazmasdan joylashuvini o‘zgartirish mumkin bo‘lmagan obyektlar.
Ko‘chirish
Vaziyat «vaziyatga mos keluvchi sotib olish» bilan o‘xshash bo‘lsa-da, bu holda bir necha kvartira talab qilinadi.
Kvartiralar bloki
Bitta zina maydonchasida bir-biriga tutash ikki yoki undan ortiq kvartira.
Kvartiraning yashash maydoni
Yashash xonalari maydonlarining yig‘indisi bo‘lib, unda hammomlar, balkonlar, lodjiyalar, dahlizlar, o‘rnatilgan shkaflar va omborxonalarning maydonlari hisobga olinmaydi.
Kadastr
Soliqqa tortilishi lozim bo‘lgan obyektlar ustidan doimiy yoki davriy kuzatuvlar orqali tuzilgan tizimli ma'lumotlar to‘plami.
Kadastr raqami
Ko‘chmas mulkka kadastr va texnik hisob (inventarizatsiya) amalga oshirilganda qonuniy tartibda beriladigan yagona, hudud va vaqt bo‘yicha takrorlanmas raqam. Ushbu raqam mulk butun obyekt sifatida mavjud bo‘lgan muddat davomida saqlanadi.
Kadastr qiymati
Davlat tomonidan sizning uyingizga berilgan baho qiymati bo‘lib, pul summasida ifodalanadi.
KuAr Kod (QR Code)
Grafik tarzda shifrlangan ma'lumot bo‘lib, uni skanerlash orqali, masalan, saytga o‘tish, fayl yuklab olish yoki ma'lumot olish mumkin.
CustDev (KastDev)
Maqsadli auditoriyani chuqur o‘rganish jarayoni bo‘lib, uning haqiqiy ehtiyojlarini ob’ektiv tushunishni maqsad qiladi.
Kuchsiz shartnoma
Shartnoma tuzilgan paytdan boshlab haqiqiy emas va hech qanday huquqiy oqibatlarga olib kelmaydi. Bunday shartnomalar sud tomonidan haqiqiy emas deb tan olinmasdan oldin ham haqiqiy emas hisoblanadi.
«Kosmetika»
Kvartirada kosmetik ta'mirlash amalga oshirilgan.
Komissiya haq
Ko‘chmas mulkni sotib olish-sotish bo‘yicha xizmatlar uchun rieltorlik tashkiloti (yoki rieltor)ga to‘lanadigan mukofot.
Konvertor
Savdo voronkasining asosiy bosqichi bo‘lib, u eng katta ehtimol bilan bitimning yakunlanishiga olib keladi.
Kulrang pardozlash
Qarang: Oldindan pardozlash.
L
Lid
Sizning mahsulotingiz (xizmatingiz, tovaringiz, obyektingiz)ni sotib olishga tayyor bo‘lishi mumkin bo‘lgan potentsial mijozning kontakti.
Lid narxi
Kontaktning qo‘ng‘iroq qilishi yoki ariza qoldirishi uchun sarflangan mablag‘lar.
Lidogeneratsiya
Lidlar yaratish jarayoni.
Lidmenedjment
Lidni sotib olishga olib kelish jarayoni.
Likvidlik
Kvartirani pulga aylantirish, ya'ni uni sotish qanchalik oson bo‘lishini anglatadi.
Likvidatsion qiymat
Ko‘chmas mulkni qisqa vaqt ichida sotish kerak bo‘lganda uni amalga oshirish mumkin bo‘lgan narxni aks ettiradi. Likvidatsion qiymat har doim bozor qiymatidan past bo‘ladi.
Lodjiya
Isitilmaydigan texnik xonadir, balkonning bir turi hisoblanadi. Oddiy balkondan farqi shundaki, u bino fasadining ichida joylashgan va ikki yoki uch tomoni asosiy devorlarga tutashgan bo‘ladi.
M
Malo-semeyka, malogabaritka, malometrajka
Umumiy maydoni 29 kvadrat metrga yetmaydigan juda kichik bir xonali kvartira. U yotoqxona va to‘liq huquqli kvartira o‘rtasidagi oraliq turar joy turi hisoblanadi. Malo-semeykani gostinkadan farqi shundaki, unda alohida oshxona mavjud.
Mol-mulkni hibsga olish
Davlat organlari (tergov, prokuratura yoki sud) tomonidan mol-mulkni tasarruf etish bo‘yicha taqiq qo‘yilishi. Bunday chora odatda qarzdorlikni undirish va sud da'vosini qondirish usuli sifatida qo‘llaniladi.
Meros huquqi
Vafot etgan shaxsning (meros qoldiruvchi) mulkiy huquqlari va majburiyatlarining uning merosxo‘rlariga o‘tishi. Meros huquqi qonun bo‘yicha (vafot etgan shaxsning qarindoshlari navbat bo‘yicha chaqiriladi) yoki vasiyatnomaga muvofiq amalga oshiriladi. Meros huquqi meros qoldiruvchining yashash joyidagi notarius tomonidan beriladigan meros huquqi to‘g‘risidagi guvohnoma orqali rasmiylashtiriladi.
Mansarda
Yashash uchun jihozlangan yoki qayta qurilgan tom osti maydoni. Ushbu tushuncha fransuz me'mori F. Mansar nomidan kelib chiqqan.
Mejevaniye
Yer uchastkasining chegaralarini belgilash, ularni tiklash va mahalliy joyda mustahkamlash, shuningdek, uning joylashuvi va maydonini aniqlash bo‘yicha ishlar. Bugungi kunda «mejevaniye» atamasi qonunchilikda kamdan-kam qo‘llanilsa-da, yer uchastkasi chegaralarini belgilash jarayoni hozir ham amalga oshiriladi va kadastr ishlarini bajarish orqali amalga oshiriladi. Kadastr ishlari natijasida mejevaning rejasi tuziladi.
Monolit
Monolit beton karkas asosida qurilgan uy. Bunday uyning xizmat muddati yuqori (150 yilgacha) bo‘lib, panelli uyga nisbatan (50 yil atrofida) ancha uzoq xizmat qiladi.
MOP
Ko‘p qavatli uydagi umumiy foydalanish joylari. Bunga quyidagilar kiradi: kirish yo‘lagi, lift, zinapoya, hovli, hududdagi obyektlar (maysazor, avtoturargoh, bolalar va sport maydonchalari va boshqalar).
Multilisting tizimi (MLS)
Bozor ishtirokchilarining elektron ma’lumotlar bazasi orqali o‘zaro hamkorlik tizimi. Multilistinga tizimi tufayli rieltorlar barcha MLS ishtirokchisi bo‘lgan agentliklarning takliflariga erkin kirish imkoniyatiga ega bo‘ladilar. Ushbu tizim orqali ko‘chmas mulk obyekti haqida to‘liq ma’lumot olish mumkin: u qanday va nimadan qurilgan, qanday hujjatlar mavjud, texnik standartlarga mosligi va hokazo.
Munitsipal mulk
Shaharlar, qishloq joylari (qishloq, qishloq posyolkasi) kabi munitsipal tashkilotlarga tegishli bo‘lgan mol-mulk, shu jumladan ko‘chmas mulk.
«Muraveynik»
Yuqori qavatli binolar bir-biriga yaqin joylashgan zich aholi yashaydigan turar-joy majmuasi yoki hududga nisbatan istehzoli nom.
Maxfiylik
Ma'lumotlarning sizib chiqishi (oshkor qilinishi)ning oldini olish zarurati.
Muqobil savdo (MS), muqobil bitim
Mol-mulkni bir vaqtning o‘zida boshqa bir yoki bir nechta ko‘chmas mulk obyektlarini sotib olish bilan birga sotilishi. Batafsil ma'lumot uchun «Vaziyatli bitim»ga qarang.
Mulkiy huquq
Qonun tomonidan belgilanadigan va mulkka egalik qilish, undan foydalanish va uni o‘z xohishiga ko‘ra tasarruf etish imkoniyati.
N
Narxni oshirish
Sotib olinmoqchi bo‘lgan kvartiraning narxi dastlabki to‘lov miqdoriga teng bo‘lgan 10–20% ga oshiriladi. Shundan so‘ng sotuvchi xaridor uchun to‘lovni to‘liq qabul qilganligini tasdiqlovchi tilxat yozadi, garchi u aslida hech qanday to‘lov olmagan bo‘lsa ham. Qolgan summa, ya’ni kvartiraning haqiqiy narxi, bank tomonidan kredit sifatida taqdim etiladi. Natijada xaridor dastlabki to‘lovsiz kvartira sotib oladi, sotuvchi esa to‘liq pulini oladi.
Notarial akt
Notarial tasdiqlashni talab qiluvchi har qanday hujjat. Bunga barcha mulkni begonalashtirish shartnomalari kiradi.
Notarial xabarnoma
Kvartiraning bir qismini sotish qarori to'g'risida, egasi boshqa qo'shma mulkdorlarga yuborishi shart bo'lgan xabarnoma.
Nizo predmeti (Talab obyekti)
Da’vo yoki huquqiy bahsning markaziy mavzusi yoki obyekti.
Normativ hujjatlar
Yerning maqsadli foydalanilishi, boshqa mulkni boshqarish yoki cheklash tartibini belgilaydigan qonunlar va qoidalar.
O
Oq pardoz
Qarang: Tozalovchi pardoz.
Oldi-sotdi shartnomasi (DKP, «dekape’shka»)
Bu sotuvchi ma’lum bir narsaga bo‘lgan huquqni belgilangan to‘lov va shartlarda xaridorga o‘tkazishi to‘g‘risida yuridik kelishuvdir. Ko‘chmas mulk sohasida bu hujjat bir tomon (sotuvchi) ko‘chmas mulkni boshqa tomonning (xaridor) mulkiyatiga o‘tkazishi va buning evaziga belgilangan summani to‘lashi shart bo‘lgan shartnomani tasdiqlaydi.
O‘zgaruvchan foiz stavkasi
Ipoteka kreditining amal qilish muddati davomida o‘zgarishi mumkin bo‘lgan foiz stavkasi.
O‘zbekiston Rieltorlar Gildiyasi (GRU, GRU)
O‘zbekistonda rieltorlik sohasida faoliyat olib boruvchi, rieltorlar huquqlarini himoya qiluvchi va bozorni rivojlantirishga ko‘maklashuvchi kasbiy jamoatchilik tashkiloti. Kasbiy jamoatchilik tashkilotiga a’zo bo‘lish rieltorlik faoliyatini qonuniy olib borish uchun zarurdir.
O‘zbekiston rezidenti
O‘zbekiston hududida belgilangan tartibda ro‘yxatdan o‘tgan har qanday yuridik shaxs yoki O‘zbekistonda yashovchi jismoniy shaxs.
O‘zboshimchalik bilan qurilish (Samostroy)
Zamin egasining ruxsatisiz yoki tegishli yer uchastkasiga bo‘lmagan holda qurilgan ko‘chmas mulk obyekti. Shuningdek, shaharsozlik me’yorlari va qoidalarini buzgan holda qurilgan bino yoki inshoot. Ayrim hollarda o‘zboshimchalik bilan qurilgan bino egasi keyinchalik unga egalik huquqini qo‘lga kiritishi mumkin.
P
Pul majburiyati (ta'minot to‘lovi)
Davlat mulkidan fuqarolarga bepul beriladigan, ular ro‘yxatdan o‘tgan yoki foydalanib kelayotgan yashash joyi yoki yer uchastkasini shaxsiy mulkka aylantirish jarayoni.
Pullik shartnoma
Haq evaziga amalga oshiriladigan bitimlar kategoriyasi. Bunga DSK, DDU, ijara shartnomasi va boshqa turdagi bitimlar kiradi.
Deyarli ko‘chib kirishga tayyor kvartira. Foydalanuvchilarga faqat kosmetik ta’mirlash ishlari qoladi. Elektr simlari, kirish eshigi, polning asosiy qavati, isitish tizimi va «nam zonalar» uchun gidroizolyatsiya allaqachon o‘rnatilgan bo‘ladi.
Pritvornaya sdelka (soxtalashtirilgan bitim)
Faqat hujjatlarda ko‘rinish uchun boshqa bitimni yashirish maqsadida tuziladigan bitim. Bu turdagi bitimlar yaroqsiz bitimlar qatoriga kiradi. Maqsadi — tomonlarning haqiqiy amalga oshirishni xohlagan boshqa bitimlarini yashirish.
Pryamaya prodaja («To‘g‘ridan-to‘g‘ri sotish»)
Eng oddiy sotib olish-sotish bitimi bo‘lib, unda faqat sotuvchi va xaridor qatnashadi (bajaruvchi rieltorlarni hisobga olmaganda). Bunda tomonlarning hech biri boshqa ko‘chmas mulk obektlari bilan bog‘liq aloqalarda bo‘lmaydi.
Q
Qo’llarda kalitlar
Sotuvchi rieltorga kalitlarni topshirgan va u kvartirani deyarli istalgan vaqtda ko‘rsatishga tayyor.
Qo’shilgan qiymat solig’i (QQS)
Soliq majburiy to‘lovlar qatoriga kiradi va tovar yoki xizmatlarning narxiga qo‘shilib, iste'molchilar tomonidan to‘lanadi.
Qo’shma mulkdor
Bir nechta shaxslar tomonidan qo‘shma mulkka egalik qilinadigan shaxs.
Quruvchi
Ko‘chmas mulk (turar va noturar joylar) obyektlarini qurish, qayta qurish yoki ta'mirlashni tashkil etuvchi jismoniy yoki yuridik shaxs. Bu jarayon o‘z yashash ehtiyojlari, sotish, ijaraga berish yoki vaqtincha foydalanish maqsadida amalga oshiriladi.
Qora (qorovul) pardozlash
Faqat yuk ko‘taruvchi devorlar o‘rnatilgan kvartira. Kommunikatsiyalar, shu jumladan elektr tarmoqlari kvartira eshigigacha olib kelingan. Vaqtinchalik eshik o‘rnatilgan, polga beton qoplama qilinmagan.
Qayta moliyalashtirish
Bitta yoki bir nechta ipoteka kreditlari bo‘yicha qarzdorlikni bitta yangi ipoteka krediti hisobidan to‘lash jarayoni.
Qo’shimcha kelishuv
Shartnoma shartlarini o‘zgartirish yoki ularga qo‘shimchalar kiritish uchun tomonlar tomonidan tuziladigan hujjat.
Qarz
Bitta tomon (qarz beruvchi) ikkinchi tomonga (qarz oluvchi) belgilangan shartlar asosida pul yoki narsalarni qarzga beradi.
Qarz oluvchi
Qarz majburiyatiga ega shaxs bo‘lib, qarz beruvchiga (garov oluvchi) qarzga olgan mablag‘ni qaytarish kafolati sifatida garov varaqasini topshiradi. Odatda, qarz oluvchi ayni paytda garovga qo‘yuvchi hisoblanadi.
«Qizil chiziqlar»
Ikki ma'noda ishlatiladi:
Ko‘chmas mulkning texnik rejasida BTIda qonunlashtirilmagan qayta rejalashtirishni ko‘rsatuvchi belgi.
Shaharsozlik rejasidagi chiziq bo‘lib, uning orqasida qurilish taqiqlangan. Bu hudud, odatda, quvurlarni yotqizish, elektr uzatish minoralarini o‘rnatish va boshqa maqsadlar uchun mo‘ljallangan. Biroq, ba'zida odamlar bu hududni o‘zlashtirib, uy-joy quradilar. Bunday noqonuniy qurilish vaqt o‘tishi bilan qonuniylashtirilishi mumkin.
R
Rasmiya
Naqd pul mablag‘larini olishni tasdiqlovchi hujjat. Masalan, avans to‘lovi uchun yoziladi. Ushbu hujjat olish majburiyatlarini tasdiqlash uchun tuziladi. Hujjat shakli ikkala tomonning shaxsiy ma’lumotlari va mablag‘ oluvchining imzosini ko‘rsatishni talab qiladi.
Rezerv
Ko‘chmas mulk obyekti ma’lum bir muddatga og‘zaki band qilinishini bildiradi. Ba’zan «rezerv» so‘zi «bron qilish» ma’nosida ham ishlatiladi.
Renovatsiya
Strukturani buzmasdan uni yaxshilash, qayta qurish yoki ta’mirlash jarayoni.
Renta
Mulkni (shu jumladan, ko‘chmas mulkni) boshqa shaxsga berish va mulk egasini ma’lum bir muddat davomida ta’minlash majburiyatini olish shartnomasi. Odatda, turar joyni berish bo‘yicha renta shartnomalari mulk egasining butun hayotiy davriga mo‘ljallanadi.
Rieltor xizmatlarini ko‘rsatish bo‘yicha shartnoma
Bu rieltor tashkiloti yoki rieltor va buyurtmachi o‘rtasida yozma shaklda tuziladi. Shartnomada rieltor xizmatlarining mazmuni, ko‘rsatilish muddati, xizmatlar uchun to‘lov miqdori, shartlari va muddati ko‘rsatilishi kerak.
Rieltorning malaka sertifikati
Malaka imtihonini muvaffaqiyatli topshirgan nomzodga beriladi; bu sertifikatni olgan shaxs rieltorlik faoliyatini qonuniy ravishda amalga oshirishi mumkin.
Rieltor
Ko‘chmas mulk bo‘yicha shartnomalarni amalga oshiruvchi mutaxassis.
Rieltor ID-kartasi, IDC, «IDC», «ID karta»
Rieltorga ID-formatdagi guvohnoma bo‘lib, uning rieltorlik faoliyatini qonuniy ravishda amalga oshirishi mumkinligini tasdiqlaydi.
Rieltor ID-sahifasi, IDP, «IDP», «ID sahifa» — O‘zbekiston Rieltorlar Gildiyasining veb-saytidagi rieltorning shaxsiy sahifasi. U rieltor haqida ma'lumotlarni o‘z ichiga oladi (surat, ID, sertifikatlar, malaka va boshqalar).
Rieltorlik faoliyati
Ko‘chmas mulk obyektlari va ularga bo‘lgan huquqlar bilan bog‘liq shartnomalarni tuzishga doir xizmatlarni shartnoma asosida ko‘rsatish faoliyati.
Rieltorlik tashkiloti
Rieltorlik faoliyati to‘g‘risidagi qonun asosida faoliyat yurituvchi tijorat tashkiloti.
S
SB
Quruvchi tashkilotning savdo bo‘limi.
SUR
Alohida sanuzel.
SUS
Birlashtirilgan sanuzel.
SU, S/U
Sanuzelning qisqartirilgan ko‘rinishi.
Savdo bo‘limi menejeri
Qurilish kompaniyasida savdo bo‘limi faoliyatini boshqaruvchi shaxs.
Savdo bo‘limi rahbari (SBR)
Savdo bo‘limi ishlarini boshqaruvchi shaxs.
Savdo bo‘limi (SB)
Quruvchi tashkilotning savdo faoliyatini amalga oshiruvchi bo‘lim.
Savdo-sotiq (savdo shartnomasi)
Shartnoma asosida amalga oshiriladigan bitim bo‘lib, bir tomon sotuvchi, ikkinchisi esa xaridor sifatida ishtirok etadi. Ya'ni, bir tomon ko‘chmas mulkni sotadi, ikkinchi tomon esa sotib oladi. Shartnoma imzolanganidan keyin mulk sotuvchidan xaridorga kelishilgan miqdordagi pul evaziga o‘tadi.
Servitut
Boshqalarning ko‘chmas mulk obyektidan cheklangan foydalanish huquqi. Masalan, qo‘shni yer uchastkasi orqali o‘tish yoki o‘tish, elektr, aloqa tarmoqlari, quvurlarni yotqizish va ulardan foydalanish, suv ta’minoti uchun qo‘shni mulkdan foydalanish zaruratini qondirish uchun servitut o‘rnatiladi.
Shartnomani bekor qilish
Shartnoma amal qilishining bir tomonning xohishiga ko‘ra to‘xtatilishi. Bu tomonlar o‘zaro kelishuvga asosan yoki sud qaroriga binoan amalga oshiriladi. Bu jarayon jarimalar yoki boshqa oqibatlarga olib kelishi mumkin. Shartnoma odatda bir tomonning shartnomani bajarishdan bosh tortishi yoki boshqa tomonning shartnomadagi shartlarni buzishi tufayli bekor qilinadi.
Sovg‘a qilish
Bir shaxs tomonidan boshqa shaxsga mulk yoki mulkiy huquqni (talabni) o‘ziga yoki uchinchi shaxsga tekin topshirish.
Sovg‘a qilish shartnomasi
Bu tekin asosda mulk huquqlarini bir tomondan boshqa tomonga o‘tkazish haqidagi kelishuv. Bu turdagi kelishuv odarilgan shaxsdan boshqa majburiyatlarni bajarishni talab qilmaydi, faqat shu turi daromad uchun soliq to‘lash talab qilinadi. Agar shartnomada ko‘chmas mulkni topshirish kalitlarni topshirish orqali amalga oshirilishi ko‘rsatilgan bo‘lsa, topshirish hujjatini tuzish talab qilinmaydi.
Soliq
Majburiy to‘lov, tegishli darajadagi byudjetga yoki byudjetdan tashqari fondga o‘tkaziladigan, normativ hujjatlar bilan belgilangan tartibda va shartlarda amalga oshiriladigan to‘lov.
Soliq chegirmalari
Soliq to‘lovchiga to‘langan daromad solig‘ining bir qismini byudjetdan qaytarib olish imkoniyati.
Soliq deklaratsiyasi
Soliq to‘lovchining rasmiy bayonoti bo‘lib, unda soliq bazasi, olinadigan daromadlar va qilinadigan xarajatlar, daromad manbalari, soliq imtiyozlari, to‘lanishi lozim bo‘lgan soliq miqdori hamda soliq hisob-kitobi uchun asos bo‘ladigan boshqa ma’lumotlar ko‘rsatiladi.
Stalinka
Stalin davrida qurilgan uylardagi kvartiralarning keng tarqalgan nomi. Bunday kvartiralar katta maydon va baland shiftga ega bo‘lib, ko‘chmas mulk bozorida qimmatbaho hisoblanadi.
Studiya kvartirasi
Bir xonali kvartira bo‘lib, unda yashash xonasi, oshxona va yo‘lak o‘rtasida devorlar bo‘lmaydi. Faqat sanitariya xonasi (odatda, birlashtirilgan) ajratilgan bo‘ladi.
Subijara
Ijaraga olingan mulkni dastlabki ijara shartnomasi doirasida uchinchi shaxslarga qayta ijaraga berish. Masalan, sutkalik ijaraga berish.
Subsidiya
Davlat yoki mahalliy hokimiyat organlari tomonidan tegishli byudjet mablag‘lari hisobidan taqdim etiladigan naqd pul yoki moddiy yordam.
Savdo voronkasi (konversiya)
Savdoning bir bosqichining ko‘rsatkichlarini undan oldingi bosqich ko‘rsatkichlariga bo‘lgan nisbati, foizda o‘lchanadi.
Skvorechnik
Kamida 4 kirish joyi va 12 qavatli balandlikka ega ko‘p kvartirali uyning salbiy baholanishi.
Soxtalashtirilgan bitim («pritvornaya sdelka»)
Faqat hujjatlarda ko‘rinish uchun boshqa bitimni yashirish maqsadida tuziladigan bitim. Bu turdagi bitimlar yaroqsiz bitimlar qatoriga kiradi. Maqsadi — tomonlarning haqiqiy amalga oshirishni xohlagan boshqa bitimlarini yashirish.
T
TSJ (Uy-joy mulkdorlari shirkatlari)
Ko‘p kvartirali uyni boshqarish huquqiga ega bo‘lgan notijorat tashkilot.
Ta'minot to’lovi
Pul majburiyati, shu jumladan shartnoma buzilgan taqdirda zararlarni qoplash yoki jarima to'lash majburiyati.
Tayyor ta'mir («kalit topshirish» holati)
Quruvchi tomonidan kvartiraning to'liq ta'mirdan chiqarilishi. Bu pol, shift va devorlarning pardozlanishini, eshik va plastik deraza romlarining o‘rnatilishini, sanitariya texnikasi, rozetkalar, chiroqlar va yoritish kalitlarining o‘rnatilishini o‘z ichiga oladi.
Talabni o‘tkazish (ustupka talabi)
Kreditor (cedent)ga tegishli bo‘lgan huquqni (talabni) uchinchi shaxsga (cessionariy) o‘tkazish bitimi. Ko‘pincha DDU (Dastlabki ko‘chmas mulk shartnomasi) doirasida qo‘llaniladi.
Talab obyekti
Nizo predmeti.
To‘g‘ridan-to‘g‘ri sotish
Eng oddiy sotib olish-sotish bitimi bo‘lib, unda faqat sotuvchi va xaridor qatnashadi (bajaruvchi rieltorlarni hisobga olmaganda).
To‘g‘ridan-to‘g‘ri sotuv
Mustaqil savdo shakli, bunda boshqa obyektlar yoki bitimlar bilan bog‘liqlik yo‘q.
Tsessiya
Talab huquqini yoki boshqa mulkni, mulk huquqini o‘tkazish.
To‘sqinlik
Mol-mulkdan foydalanish va uni tasarruf etish huquqlarini cheklovchi qonun yoki davlat organlari tomonidan o‘rnatilgan cheklovlar.
To'siq
Mol-mulkdan foydalanish va uni tasarruf etish huquqlarini cheklovchi qonun yoki davlat organlari tomonidan o'rnatilgan cheklovlar. Boshqa muhim to'siqlar qatorida servitut, ipoteka, hibs, bolalarga mulkiy ulushlar ajratish, ishonchli boshqaruv kiradi.
Toza pardozlash
Kvartiraning "kalit topshirish" holatiga yetkazib ta’mirlanishi, barcha ichki ishlovlar yakunlangan.
Toza sotuv
Mustaqil ravishda, boshqa obyektlar yoki shartnomalar bilan bog‘liqlikdan holi holda amalga oshirilgan sotish.
U
Umrbod renta shartnomasi
Uy-joy egasi (rante) va renta to‘lovchisi o‘rtasida umr bo‘yi ta’minot haqida kelishuv. Shartnomaga ko‘ra, rante vafotidan keyin uning mulki renta to‘lovchisiga o‘tadi, shu vaqtgacha esa to‘lovchi rante uchun belgilangan miqdorda moddiy ta’minot to‘laydi.
Ulashgan mulk
Qarang: Umumiy mulk.
Umumiy maydon
Kvartirada yashash va texnik xonalarning umumiy maydoni.
Umumiy mulk
Kvartirada yashash va Ikki yoki undan ortiq shaxsga tegishli mulk. Bu holda, egalarining ulushlari aniq belgilangan bo'lishi mumkin (umumiy ulushli mulk — UUM) yoki belgilanmagan bo‘lishi mumkin (umumiy qo‘shma mulk — UQM).texnik xonalarning umumiy maydoni.
«Ubitaya kvartira»
Yomon ahvoldagi kvartira, to‘liq ta’mirlash yoki kommunikatsiyalarni almashtirish talab etiladi.
Ulashgan mulk
Ko‘pchilik tomonidan foydalaniladigan mulk; batafsil qarang: umumiy mulk.
Ulush badali
Kooperativ jamiyatning ulush fondiga pul, qimmatli qog‘ozlar, yer uchastkasi yoki yerdagi ulush, boshqa mulk yoki pul bilan baholanishi mumkin bo‘lgan boshqa mulkiy yoki boshqa huquqlar bilan a'zo tomonidan kiritilgan badal.
Uy daftari ma’lumotnomasi
Bu hujjatda doimiy yoki vaqtincha yashash joyiga ro‘yxatdan o‘tgan va ushbu turar joydan foydalanish huquqiga ega bo‘lgan shaxslar ko‘rsatiladi.
Uy-joy fondi
Odam yashashiga yaroqli bo‘lgan uy-joylardan iborat fond. Bu fond tarkibiga turar-joy binolari, kvartiralar, xizmat uy-joylari, ixtisoslashgan uylar (yotoqxonalar, harakatli uy-joy fondi uylari, nogironlar, faxriylar, yolg‘iz qariyalar uchun internat uylari, shuningdek, bolalar uylari va boshqa maxsus maqsadlar uchun uylar) kiradi.
Bu ko‘chmas mulkni sotish bo‘lib, boshqa turar joy obyektini bir vaqtning o‘zida sotib olishni nazarda tutadi. Muqobil bitim bilan bir xil ma’noga ega. Sotuvchilar kvartirani sotish bilan birga muqobil turar joy sotib olishni shart qilib qo‘yadilar. Bu, odatda, sotuvchilarning boshqa yashash joyiga ko‘chib chiqishlari yoki voyaga yetmagan bolalar manfaatlarini ta’minlashlari kerak bo‘lgan holatlar uchun zarurdir.
Vakolatni boshqa shaxsga o'tkazish (ishonchni o’tkazish)
Vakil tomonidan o‘z nomidan tuziladigan bir tomonlama bitim. Bu jarayonda vakil o‘zining vakolatlarini boshqa shaxsga topshiradi va ushbu harakatlarni amalga oshirish huquqini beradi.
Vasiyatnoma
Hujjat bo‘lib, unda shaxs o‘zining o‘limi holatida mulkini qanday qilib va kimlar o‘rtasida taqsimlashni belgilaydi. U o‘z mulki, qarzlari va huquqlarini qanday bo‘lish kerakligini ko‘rsatib o‘tadi.
Vasiylik
Shaxsiy va mulkiy huquqlar hamda manfaatlarni himoya qilish shakli. Bu 14 yoshgacha bo‘lgan ota-onasiz qolgan bolalar yoki ruhiy kasallik yoki aqliy zaiflik tufayli sud tomonidan qobiliyatsiz deb topilgan shaxslarga nisbatan qo‘llaniladi. Ushbu shaxslar ishtirokida ko'chmas mulk bilan bog'liq bitimlarni tuzishda vasiylik organlarining ruxsati talab qilinadi.
X
Xavfsizlik yacheykasi
Bank o‘z mijozlariga qimmatbaho buyumlarni saqlash uchun ijaraga beradigan individual bank seyfi. Seyfni ijaraga olish uchun bank bilan yozma shartnoma tuzish, ijara haqini oldindan to‘lash va kalit uchun garov to‘lash kerak.
Xrushyovka
Xrushyov davrida seriyali loyiha asosida qurilgan besh qavatli binolardagi kvartira. Xususiyatlari: tutashgan xonalar, birlashtirilgan sanitariya xonasi, oshxonasi 6 kv.m gacha.
Xususiy mulk huquqi
Qonuniy asosga ega bo‘lgan, ko‘chmas mulkka amalda egalik qilish huquqi.
Xususiylashtirish
Davlat mulkidan fuqarolarga bepul beriladigan, ular ro‘yxatdan o‘tgan yoki foydalanib kelayotgan yashash joyi yoki yer uchastkasini shaxsiy mulkka aylantirish jarayoni.
Xavf-xatar
Kelajakda yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan salbiy hodisalarning ehtimoli, moliyaviy yoki boshqa zararlarni keltirib chiqarishi mumkin.
Y
Yashash holati
Yashashga yaroqli uy-joy. Ushbu atama kvartiraga darhol ko‘chib o‘tirish mumkinligini anglatadi — barcha kommunikatsiyalar ulangan va sanitariya-texnika jihozlari ishlaydi.
Yangi rejalashtirish
Sovet davrining ko'p qavatli uylari uchun tipik loyihalar asosida qurilgan kvartiralarning oxirgi avlod rejalashtiruvi. Asosiy farqlari: oshxona kamida 9 kv.m, barcha xonalar alohida, hojatxona va hammom alohida.
Yarim tozalangan pardozlash
Kvartira, unda ta’mirlash va ichki dizayn uchun qo‘shimcha ishlov talab etiladi.
Yengib bo'lmaydigan kuch (fors-major)
Mazkur sharoitda favqulodda va oldini olishning iloji bo'lmagan hodisa bo'lib, javobgarlikdan qisman yoki to'liq ozod qiluvchi holat hisoblanadi.
Yerning maqsadli foydalanilishi cheklovlari.
Normativ hujjatlar bilan belgilangan, yer uchastkasidan ma’lum maqsadlar uchun foydalanish
Z
Zadatok, zadatok asosida kvartira
Shartnoma va undagi majburiyatlarni bajarish kafolati sifatida, bir tomon boshqa tomonga kelishilgan miqdor hisobiga topshiradigan pul mablag‘lari. Ko‘chmas mulk sotib olishda zadatok odatda qaytarilmaydi, ya’ni zadatokni kiritgan tomon majburiyatlarini bajarmagan taqdirda qaytarilmaydi. Ko‘chmas mulkni ijaraga olishda zadatok birinchi va oxirgi oylar uchun to‘lanadigan ijara haqining summasini anglatadi. Shartnoma tuzilgan paytda bu mablag‘ darhol to‘lanadi. Agar ijarachi to‘satdan chiqib ketishni qaror qilsa, zadatok qaytarilmaydi.
Zo‘ravonlik kelishuvi
Shaxs og‘ir sharoitlar tufayli, o‘ziga oldindan ma'lum bo‘lgan noqulay shartlarda amalga oshirishga majbur bo‘lgan fuqarolik-huquqiy kelishuv. Bu majburiy ravishda yoki aldov yo‘li bilan amalga oshirilgan juda noqulay kelishuvdir.
Sh
Shartnoma almashinuvi
Bu fuqarolik-huquqiy shartnoma turi bo‘lib, unda bir tomon boshqa tomonga ma’lum bir mulkni topshirish majburiyatini oladi, evaziga esa boshqa tomon birinchisiga teng qiymatdagi mulkni topshirishni o‘z zimmasiga oladi.